Giữa cơn bão Covid-19 Việt Nam sẽ xuất siêu hay nhập siêu?

Việt Nam vẫn xuất siêu 6,5 tỷ USD mặc cho đại dịch Covid-19 vẫn đang xảy ra.

‘Tiêu cực’ là một thuật ngữ vẫn được Tổng cục Thống kê sử dụng để chỉ tác động của đợt bùng phát dịch Covid-19 đối với thương mại ở Việt Nam trong 7 tháng đầu năm 2020. Theo kết quả của Covid-19, tổng lượng nhập khẩu của Việt Nam và kim ngạch xuất khẩu 7 tháng đầu năm giảm 1,12 tỷ USD so với 7 tháng trước. Trong đó, xuất khẩu đạt 145,79 tỷ đô la Mỹ, tăng 0,2%; Nhập khẩu đạt 139,33 tỷ đô la Mỹ, giảm 2,9%.

Bất chấp những thời điểm khó khăn của nền kinh tế, cán cân thương mại của Việt Nam vẫn vượt 6,5 tỷ USD, Con số gần 2 tỷ USD gấp hơn 3 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Ít nhất là trên cơ sở tăng trưởng xuất khẩu tăng, đây là một điều tốt.Đánh giá về tình hình kinh tế – xã hội bảy tháng đầu năm, một số chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, kinh tế xuất siêu hiện nay là tốt. Thặng dư thương mại lớn sẽ có tác động tích cực đến tỷ giá hối đoái, dự trữ ngoại hối trong bối cảnh Việt Nam muốn duy trì ổn định nội tệ và cần có thêm nguồn lực để chuẩn bị phục hồi kinh tế từ COVID-19.

Những lo lắng thời Covid-19

Ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) vui mừng cho biết, trong 7 tháng qua, đã có đến 23 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 87% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, có thể kể đến điện thoại và linh kiện, điện tử, máy tính và linh kiện, hàng dệt may, giày dép, gỗ và sản phẩm gỗ… Sự nỗ lực của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này đã góp phần quan trọng để xuất khẩu của Việt Nam vẫn có tăng trưởng dương, bất chấp đại dịch đang lan rộng, khiến nhu cầu nhập khẩu hàng hóa của nhiều đối tác lớn của Việt Nam sụt giảm.

Xuất siêu lớn, mừng đấy, nhưng cũng lo đấy. “Xuất siêu tăng mạnh là vì sản xuất trong nước suy giảm, chúng ta giảm nhập khẩu nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất”, một lãnh đạo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã nói như vậy. Nhìn vào số liệu thống kê, có thể thấy rất rõ điều này. 7 tháng, trong khi xuất khẩu tăng nhẹ 0,2%, thì nhập khẩu lại giảm 2,9%.

Xét về cơ cấu hàng nhập khẩu, lại càng đáng lo. Báo cáo Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, 7 tháng, nhập khẩu nhóm hàng tư liệu sản xuất ước tính đạt 130,25 tỷ USD, giảm 2,6% so với cùng kỳ năm trước và chiếm 93,5% tổng kim ngạch nhập khẩu; còn nhập khẩu nhóm hàng tiêu dùng ước đạt 9,08 tỷ USD, giảm 7,3% và chiếm 6,5%.

Về tư liệu sản xuất

Việt Nam là nước phụ thuộc vào nguyên vật liệu đầu vào nhập khẩu; mà nhập khẩu tư liệu sản xuất lại giảm, chứng tỏ sản xuất trong nước có sự sụt giảm. Bởi thế, tương ứng với sự sụt giảm của nhập khẩu vải các loại (giảm 15%), thép (14%), nguyên phụ liệu dệt may, da giày (gần 16%)… là sự sụt giảm về kim ngạch xuất khẩu. 7 tháng, xuất khẩu hàng dệt may giảm 12,1%; da giày giảm 7,9%; sắt thép giảm 2,7%.

Nếu cần có thêm bằng chứng, thì đó là số liệu về sự giảm tốc của ngành công nghiệp. Báo cáo Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết; sau mức tăng trưởng đột phá 7,2% của tháng 6/2020, sản xuất công nghiệp tháng 7 ghi nhận mức tăng thấp. Điều này cho thấy sản xuất công nghiệp tiếp tục đối mặt với khó khăn; bất ổn do Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp trên toàn cầu. “Hầu hết các doanh nghiệp hoạt động trong các ngành chế biến, chế tạo phải cắt giảm lao động, cho lao động giãn việc; nghỉ luân phiên; nghỉ không lương; giảm lương công nhân do sản xuất đình trệ”; Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.

Chỉ số sản xuất giảm

Đáng chú ý, có tới 20/63 tỉnh; thành phố; trong đó có TP.HCM; địa phương có quy mô sản xuất công nghiệp lớn nhất cả nước, có chỉ số sản xuất công nghiệp giảm sâu. “Đây là hiện tượng chưa từng xảy ra từ trước tới nay”; Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo. Câu chuyện nằm ở chỗ; sự sụt giảm trong nhập khẩu tư liệu sản xuất còn báo hiệu những khó khăn trong những tháng tới. Thứ trưởng Bộ Công thương Cao Quốc Hưng nhận định; xuất khẩu trong 5 tháng cuối năm sẽ vẫn còn nhiều khó khăn. Hiện nhiều doanh nghiệp dệt may, da giày chưa ký tiếp được đơn hàng.

Trong khi đó, IHS Markit cũng vừa công bố; Chỉ số quản trị mua hàng (PMI) của Việt Nam trong tháng 7 chỉ đạt 47,6 điểm; giảm 3,5 điểm so với tháng trước. Lý do là, lượng đơn đặt hàng và sản lượng đơn hàng mới đều giảm do ảnh hưởng của đại dịch. Đây là chỉ báo cho thấy; tăng trưởng sản xuất công nghiệp cũng như xuất khẩu sẽ tiếp tục chậm lại trong những tháng tới; ảnh hưởng tới tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Đó cũng có thể là chỉ báo; xuất siêu tiếp tục duy trì ở mức cao trong những tháng cuối năm. Đứng trên góc độ này; xuất siêu lớn không phải chỉ là điều đáng mừng.

Tạm kết

Xung quanh câu chuyện xuất siêu kỷ lục của Việt Nam; chuyên gia kinh tế Trần Toàn Thắng bày tỏ quan điểm, để đánh giá số liệu xuất siêu là tích cực hay không phải nhìn vào 2 con số nữa là tổng kim ngạch xuất khẩu và tổng kim ngạch nhập khẩu. 2 con số này so với cùng kỳ năm trước đều giảm; nhưng mức giảm khác nhau. Có thể năm 2020 là do nhập khẩu giảm quá nhanh; chứ không phải xuất khẩu tăng.

Từ 2016 đến nay, cán cân thương mại xuất nhập khẩu hàng hóa liên tục thặng dư với mức xuất siêu năm sau cao hơn năm trước. Năm 2016, xuất siêu hàng hóa của nước ta đạt 1,6 tỷ USD; năm 2017 đạt 1,9 tỷ USD; năm 2018 tăng lên 6,5 tỷ USD; năm 2019 đạt 10,9 tỷ USD và năm 2020 ước tính đạt 19,1 tỷ USD.

Năm 2020 là một năm đầy khó khăn với ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19, nhưng thành tích xuất siêu không những được giữ vững mà còn có thể lập nên kỷ lục mới. Tuy rằng mức xuất siêu kỷ lục năm 2020 có ảnh hưởng khá lớn bởi sự suy giảm của kim ngạch nhập khẩu, nhưng trong bối cảnh khó khăn do dịch bệnh diễn biến phức tạp, xuất khẩu vẫn là điểm sáng và là tiền đề quan trọng để nền kinh tế vững bước vào năm 2021./.

Nguồn: tapchinganhang.gov.vn